تبیین جایگاه اتحادیه اروپا در فرایند جهانی شدن

چکیده: اتحادیه اروپا در میان سازمان های منطقه ای و جهانی از موقعیت ممتازی برخوردار است. حیات سیاسی اتحادیه اروپا به دو دوره جنگ سرد و پس از آن تقسیم می شود. در دوره ی جنگ سرد جامعه ی اروپا به صورت نهادی بین الدولی و بر پایه ی فعالیت های اقتصادی شکل گرفت. پس از جنگ سرد و فروپاشی شوروی و نظام دو قطبی، جهش جدیدی به سوی همگرائی دراروپا بوجود آمد، دیگرمثل گذشته اروپا به ملت هایی که دشمن یکدیگر بودند تقسیم نمی شد. کشورهای شرق این قاره که سال ها تحت سلطه و نفوذ شوروی (سابق) بودند رفته رفته خود را در تولدی دوباره یافته و با ایجاد و تقویت نهاد های مدنی از جمله افزایش نقش احزاب به شبیه سازی از مدل های نظام های سیاسی غرب اروپا، مسابقه ای نهان را در دورن حوزه رقم زدند. در چنین فضایی اروپای جدید به عنوان یک قاره با مختصات ژئوپلتیکی و جهت گیری های خاص خود، کشورهای خط مقدم اتحادیه اروپائی را به فکر بازتعریف کارکرد خود متناسب با تحولات بین المللی واداشت. اتحادیه تلاش نمود نقش خود را به عنوان بازیگر موثر در عرصه نظام بین الملل ارتقاء داده و تاثیرگذاری خودرا درحوزه های پیرامونی قاره، علی رغم برخی اختلاف نظر ها توسعه دهد. در درون اتحادیه گام های اساسی برداشه شد و در آغازین دهه قرن جدید تعداد اعضا به 27 عضو افزایش یافت. هرچند این اقدام بافت متوازن اتحادیه را با چالش مواجه نمود اما تصمیم سران اتحادیه برای گسترش به شرق و تبدیل آن به بلوک اقتصادی قدرتمند را نمایان ساخت. این پژوهش باهدف پی بردن به جایگاه اتحادیه اروپا درنظام بین الملل به دنبال افزایش فرایند جهانی شدن، درپی ارزیابی فرضیات زیر می باشد: 1) اتحادیه اروپا در قالب یک مجموعه همگرا و قدرتمند درساختارهای جهانی تاثیرگذار می باشد. 2) هر چند دوگرایش آتلانتیکی و فرا آتلانتیکی (به لحاظ کارکرد سیاسی) به نوعی بیانگر اختلاف در نظر و جهت گیری است اما به دلیل قدرت اقتصادی، اتحادیه اروپا حضوری موثر در معادلات بین المللی و منطقه ای را دنبال می کند. 3) قدرت های بزرگ و تاثیرگذار نقشی اساسی در شکل گیری فرآیند های جهانی بازی کرده و الگو های جهانی منطبق با خواست و منافع کلان آنها تعریف می شود. روش انجام تحقیق دراین پژوهش کتابخانه ای و با بهره گیری از منابع ثانوی بوده و روش توصیفی - تحلیلی مبنا ی کار می باشد. با توجه به روند پژوهش می توان گفت علی رغم چالش های جدی پیش روی اتحادیه، این مجموعه همچنان یکی از نمونه های موفق و کم نظیر همگرایی منطقه ای در جهان به حساب می آید. اتحادیه اروپا توانسته است در جریان های جهانی نقش تاثیرگذاری داشته و به عنوان یک نیروی مداخله گر در امور جهانی در روند معادلات ایفای نقش نماید. هم چنین شاخص های اقتصادی و تجاری درون اتحادیه ای به وجه قالب تبدیل و لذا امروزه کشورهایی (اروپائی) هستندکه پیشرفت های اقتصادی خود را در گرو عضویت در اتحادیه اروپا می بینند و تمام تلاش خود را برای حضور در آن به کارگرفته اند. هرچند بخشی از بحران های اقتصادی موجود ناشی از برخی عملکردهای اتحادیه است اما درمجموع با عنایت به ساختار و کارکرد آن می توان گفت که اتحادیه اروپا توان ایفای نقش در معادلات بین المللی را داشته و در صحنه بین المللی نیز قدرت های بزرگ سهم بیشتری در مدیریت جهانی بازی می نمایند و معمولا توان تغییر و یا تاثیر بر معادلات جهانی را دارا می باشند و به عبارت دیگر ساختار نظام بین الملل براساس میزان قدرت و نفوذ و منطبق با منافع کلان آنها طراحی می شود. اتحادیه اروپا به عنوان مجموعه ای همگرا این قابلیت را در خود پرورش داده تا در فرایند جهانی شدن الگو های خود را تقویت و اعمال نماید. بدین ترتیب هر سه فرضیه ی مطروحه مورد پذیرش قرار می گیرند. واژگان کلیدی: اتحادیه ی اروپا، جهانی شدن، سازمان های بین المللی، نظام بین الملل.